Voed je vuur!

Geluk en gezondheid gaat over meer dan dat wat we in onze monden stoppen.

In onze voortdurende zoektocht naar de ‘heilige graal’ van gezondheid zijn er nooit eerder zoveel verschillende diëten geweest. Gezondheid is niet langer een middel, maar een doel op zich geworden. Toch kunnen we de áller belangrijkste voeding niet eten, noch drinken. Die is alleen maar te voelen.

Gezond, gezonder, gezondst… Health is hip en happening! In de media en op de socials worden we er voortdurend mee om de oren geslagen. Eiwitpoeders, power supplementen, speciale drankjes, magic mixjes en andere brouwsels buitelen over elkaar heen en schreeuwen om onze aandacht. En dan heb ik het niet eens over de laatste voedingshypes met hun beloftes ons voor altijd fit, jong en blij te maken. Sommige mensen eten alléén maar planten en andere juist alléén maar vlees. Dan heb je mensen die dwangmatig calorieën tellen en daarnaast de ware diehards die dagdelen níets eten. Om maar wat te noemen. Diëten vormen een lucratieve branche. Waarom? Omdat diëten niet werken. Men valt al rap terug in oude gewoontes. Daarom biedt ieder nieuw dieet weer hoop en blijft het goed verkopen.

Voeding of vergif
Zelf liep ik trouwens voorop in deze fanfare. Noem een dieet en ik heb het gevolgd. Ik zal niemand vermoeien met die lijst, want dan zit ik al snel aan mijn maximaal aantal woorden voor dit artikel. Tijdens een Amerikaanse health coaching opleiding die ik ooit volgde, kreeg ik echter een paar belangrijke inzichten die mijn kijk op voeding voorgoed hebben veranderd. Zoals het begrip bio-individuality; one man’s food is another man’s poison. Oftewel: als vlees mij goed bekomt, kan het zomaar zijn dat jij het slecht kunt verteren. Ieder mens is nu eenmaal anders en om die reden bestaat er niet zoiets als een one diet fits all. Ik trek me daarom steeds minder aan van al die tegenstrijdige berichten op gezondheidsgebied. Zo kreeg ik op één dag in twee verschillende toonaangevende podcasts te horen dat koffie vergif is en ons brein doet krimpen en even later dat koffie juist heel gezond is en de kans op dementie verkleint. Het zál wel, maar ik gooi het liever op de laatste versie. Om de simpele reden dat ik koffie nou eenmaal lekker vind en ik enorm geniet van mijn paar bakkies pleur in de ochtend.

“Als je zorgdraagt voor je eigen staat van zijn, raak je nooit ‘burned out’, maar wel ‘burned in’ en houd je het vuur in jezelf brandend.”

Be your own lab
Een ander inzicht wat hieruit voortvloeit is dat we zelf ons eigen en beste laboratorium zijn. Niemand kan namelijk beter bepalen wat goed voor jou is dan jijzelf. Alle wetenschappelijke onderzoeken ten spijt. Niet dat ik iets tegen de wetenschap heb, maar er wordt veelvuldig met die onderzoeken rondgestrooid en zelfs wetenschappers spreken elkaar tegen. Daarbij is het geen geheim dat je ieder onderzoek kunt sturen en dat ze regelmatig worden gefinancierd door diverse belanghebbende partijen. Dat de wetenschap er ook goed naast kan zitten, bewees de ‘let op vet’-campagne uit de jaren tachtig wel. Ineens werd ons voedingsvet – het meest energierijke macronutriënt – de grote boosdoener en vierde de industrie van alternatieve light producten op basis van koolhydraten hoogtij, met alle ellende van dien. Ik herinner me nog goed hoe alles bij ons thuis opeens mager en halfvol was. Maar mijn moeder die altijd op dieet was, werd nooit slanker.

Het gaat er dus vooral om dat we opnieuw leren vertrouwen op ons eigenste innerlijk kompas en we weer kunnen voelen wat ons nou werkelijk voedt. Geen makkelijke opgave in deze westerse wereld vol verleidingen. In zijn boek The comfort crisis beschrijft gezondheidsjournalist Michael Easter hoe wij als ‘soort’ door alle comfort en overvloed op fysiek en geestelijk niveau worden verzwakt. Hij pleit daarom niet alleen voor het omarmen van wat meer ongemak (“slechts 2 procent van de mensen neemt de trap als er ook een lift is”), maar ook voor meer échte verbinding met elkaar.

Onderknuffeld
Dat brengt mij tenslotte bij het meest verrassende inzicht dat ik destijds meekreeg: het idee van primary food, oftewel: everything that doesn’t come on a plate! In eerste instantie dacht ik dat hiermee de basis van een gezond voedingspatroon werd bedoeld bestaande uit macronutriënten zoals vetten, koolhydraten en eiwitten. Daar had het echter helemaal niets mee te maken. Maar waarmee dan wel? Met alles waardoor we joy en diepe connectie ervaren. Kinderen die niet regelmatig worden vastgehouden en geknuffeld, ontwikkelen zich opvallend minder goed. En dat geldt net zo goed voor onderknuffelde volwassenen. Je kunt zoveel broccoli eten als je wilt, maar dat komt niet in de buurt van de boost die je krijgt na een fijne vrijpartij.

Aanraking is super belangrijk, net zoals fysieke beweging, creatief bezig zijn, de natuur opzoeken, mediteren, lekker slapen of – met stip bovenaan – in goed gezelschap verkeren. Het werd me klip-en-klaar waarom ik na een avondje kaasfondue met vriendinnen diezelfde nacht als een roos sliep, de volgende ochtend tevreden kon constateren dat ik alles perfect had verteerd en me die hele verdere dag geweldig voelde. Ik heb dat nooit begrepen, aangezien ik al die kaas met witte wijn plus dito stokbrood als een ware guilty pleasure beschouwde. En dat wanneer ik alles volgens het boekje deed, me juist niet altijd zo goed voelde. Natuurlijk is dit geen vrijbrief om vaker los te gaan, maar het is wel een duidelijk bewijs dat geluk en gezondheid over meer gaat dan dat wat we in onze monden stoppen.

“Voed jezelf door je te richten op wat je vervult in plaats van wat je vult.”

Find your why
Je ‘purpose’ vinden, valt ook onder primary food en is ook zoiets. Ik hoor de term te pas en te onpas om me heen en als je niet weet wat het precies is, heb je kennelijk een probleem. In de podcast van The diary of a CEO, legt schrijver en business-goeroe Simon Sinek het goed uit. Hij noemt het liever ‘finding your why’ en schreef er ook een boek over. “Van jongs af aan worden we gevormd door onze ervaringen. Hoe we verder omgaan met de uitdagingen in ons leven, maakt dat je in staat bent om dicht bij jezelf te blijven of dat je daarvan afdrijft. Dat voel je vanzelf, dan gaat het schuren. Je inner guiding system speelt dan op. Luister je daar vervolgens naar of niet? De why van ieder mens is leidend en altijd positief opbouwend. Ook al is het ontstaan vanuit een negatieve gebeurtenis, is het iemands drijfveer om daar een positieve draai aan te geven waardoor diegene van zijn of haar mess een message maakt. Dat is wat ons voldoening brengt. Betekenis willen geven zit in ons DNA verweven.”

Dit verklaart volgens Sinek waarom sommige topatleten zoals de fameuze olympiër (met maar liefst acht gouden medailles) Michael Phelps en toptennisser Andre Agassi direct depressief werden nadat ze gestopt waren met hun carrière. Hun doel had namelijk altijd alleen met henzelf te maken. Ze wilden de bésten worden, ondanks alles wat ze daarvoor hadden moeten opofferen. Ze hadden nooit tijd voor het vieren van belangrijke gebeurtenissen, noch voor het onderhouden van hun vriendschappen en gingen enkel met mensen om die hun ‘verder konden brengen’. Daarvoor betaalden ze een hoge prijs, kwamen ze van een koude kermis thuis en was hun why ineens ver te zoeken. In tegenstelling tot iemand als Johan Cruijff, die de geschiedenis in is gegaan als één van de beste voetballers ter wereld. Niet alleen zijn talent en gedrevenheid maakten hem uniek, maar de man had ook visie en gaf deze weer door aan de volgende generatie. En wie had zijn gouden Cruijffiaanse uitspraken willen missen?!

I feel good!
Onze gevoelens van joy, liefde en vervulling komen dus vanuit onze diepe (soms onbewuste) behoefte om betekenis en verbinding met onze omgeving te voelen. Dat kun je ervaren wanneer je bijvoorbeeld verliefd wordt. Dan heb je een tomeloze energie en ben je tot de mafste dingen in staat. Of wanneer mensen een kind krijgen en ineens een liefde ervaren die alles overstijgt. Maar ook door te zorgen voor een dier of wanneer je gewoon iets voor anderen kunt doen als ze je nodig hebben. Het is niet voor niets dat wanneer je je depri voelt, het goed werkt om anderen te helpen. Primary food komt van binnenuit, het is de connectie die je voelt in je hart, waardoor je je vuurtje weer voelt branden. Er gaat niets boven een goed gevoel. Het is dé reden dat je teruggaat naar dat ene restaurant. Niet alleen omdat het eten er goed was, maar vooral omdat je er gastvrij werd ontvangen en leuk werd bediend. Voed jezelf dus door je te richten op wat je vervult in plaats van wat je vult en omring je met mensen die dat ook doen. Vermijd mensen uit de ‘ain’t it awful club’. Ja de wereld ís pittig, maar het wordt er niet beter op dit voortdurend te benoemen. Vertrouw liever op het leven, aangezien we er toch geen controle over hebben.

Maar waar we wél zorg voor kunnen dragen, is onze eigen staat van zijn. Zo raak je nooit burned out en juist burned in en houd je het vuur in jezelf brandend. Dat betekent niet dat je je nooit slecht mag voelen. Natuurlijk wel, maar sta dat ‘hersengriepje’ dan ook wholehearted toe. Tegenslagen horen erbij en zorgen ervoor dat we ons blijven ontwikkelen. Durf je ook kwetsbaar op te stellen in plaats van maar krampachtig de schijn op te houden. Daar is moed voor nodig, maar het brengt zoveel bevrijding. Doe verder zoveel mogelijk dingen waar je blij van wordt, zoek regelmatig de stilte op en verbind je met mensen die positief in het leven staan en je een goed gevoel geven. En nee, dat is niet egoïstisch. Dát heet nou zelfzorg. Als je op die manier met je gezondheid bezig bent, doe je dat niet alleen voor jezelf, maar ook vanuit het gevoel om van meerwaarde te zijn voor je omgeving. Want, zoals in de woorden van mijn favoriete spirituele leraar Mooji: “The greatest service you can do for humanity is being a happy human being.” Dus als iedereen nu hun primary food tot hun primary taak maakt, komt alles vast goed.